Ví dụ về một đối tượng hiện đại và tiện lợi, GPS chẳng hạn. GPS là một phát minh tuyệt vời. Tôi là một trong những người được thừa hưởng sự phát minh đó. Bởi vì khả năng nhận biết phương hướng của tôi rất tệ hầu như lúc nào tôi cũng bị lạc. Vì vậy, sự xuất hiện của GPS đối với tôi, giống như một sự cứu rỗi mầu nhiệm. Nhưng bạn biết không? Sau khi sử dụng GPS trong một khoảng thời gian ngắn, tôi nhận thấy cảm giác bị mất phương hướng của tôi thậm chí càng tồi tệ hơn. Bây giờ nếu không có nó, tôi thậm chí còn dễ bị lạc hơn trước. Vì vậy, khi chuyển đến Boston - thành phố đã từng ám ảnh tôi bởi những cơn ác mộng lạc đường, những chuỗi ngày mù đường đó hệt như những thước phim kinh dị xảy ra sống động trong đời mình mà một lát nữa đây tôi sẽ kể cho bạn nghe về nó – điều đã khiến tôi quyết định ngừng sử dụng GPS.

Tôi không hề phóng đại mọi thứ - vì thực sự nó kinh khủng như địa ngục. Tôi đã nhận được một công việc mới và công việc này yêu cầu tôi phải đi vòng quanh các vùng ngoại ô của Boston, và tôi đã bị lạc mỗi ngày trong ít nhất 4 tuần liền. Tôi bị lạc nhiều đến nỗi mà tôi nghĩ rằng mình sẽ bị mất việc do luôn đến công ty muộn (công ty thậm chí đã cảnh báo tôi như thế). Nhưng - theo thời gian, tôi bắt đầu học cách mò đường theo cách của riêng mình, nhờ vào những lần trải nghiệm thực tế tôi đã xác định được phương hướng chỉ bằng một tấm bản đồ và bộ não yêu quý của mình. Tôi thực sự bắt đầu hiểu rõ mọi vị trí ở Boston chỉ bằng việc sử dụng logic và bộ nhớ của mình chứ không phải GPS. Tôi vẫn có thể nhớ được mình đã tự hào như thế nào vào ngày một người bạn trong thị trấn đến thăm, và tôi đã dễ dàng tìm thấy khách sạn của anh ấy ở trung tâm thành phố chỉ với một cái tên và một lời mô tả vị trí từ người bạn ấy – nó thậm chí còn không phải là một địa chỉ. Sự kiện đó hệt như tôi đã tốt nghiệp một ngôi trường về xác định phương hướng vậy.

Công nghệ có thể nói đã đóng góp rất nhiều trong việc làm cho mọi thứ trong cuộc sống của chúng ta trở nên dễ dàng, tiện lợi, nhanh chóng và hiệu quả hơn, nhưng đôi khi chính công nghệ lại làm cho các kỹ năng và khả năng nhận thức của con người bị ảnh hưởng và thậm chí có hại về lâu dài. Bây giờ, trước khi mọi người bắt đầu la hét và gửi email để kết tội tôi là một kẻ tội đồ công nghệ - thì khoan đã vì đó không phải là những gì mà tôi đang làm.

Hãy nhìn sự việc theo hướng này nhé: Lái xe đi làm sẽ giúp chúng ta ít tiêu tốn năng lượng về mặt thể chất hơn, tiết kiệm thời gian hơn và nó có lẽ sẽ thuận tiện và dễ chịu hơn đi bộ. Điều đó không là một vấn đề gì to tát cả. Nhưng nếu bạn luôn dùng xe để đi qua khắp mọi nơi bạn đã đi, hoặc dành cả cuộc đời đi đến đâu cũng phải ngồi trên chiếc Segway của mình, thậm chí để đi một khoảng cách rất ngắn, ừ, bạn sẽ không phải tiêu thụ bất kỳ một chút nào năng lượng từ cơ thể vật lý này. Nhưng theo thời gian, cơ bắp của bạn sẽ teo lại, trạng thái thể chất của bạn sẽ suy yếu dần, và dẫn đến tình trạng bạn có thể sẽ tăng cân. Kết quả là sức khỏe tổng thể của bạn bị suy giảm hoàn toàn.

Bộ não của bạn cũng cần tập thể dục. Nếu bạn ngừng sử dụng các kỹ năng giải quyết vấn đề, các kỹ năng về không gian, kỹ năng về logic hay kỹ năng về nhận thức - làm sao bạn có thể mong đợi bộ não của mình luôn ở trong một trạng thái tráng kiện, khỏe mạnh nhất? - Bây giờ bạn không cần bận tâm đến việc cải thiện nó, hãy nghĩ về các tiện ích hiện đại xung quanh bạn đang có, nhìn thẳng vào thực trạng khi bạn dựa dẫm quá nhiều vào nó và nó có thể dễ dàng làm cho các kỹ năng của bạn tổn thương ở chỗ tiện ích đó. Phần mềm dịch thuật là một phát minh tuyệt vời, nhưng khả năng đa ngôn ngữ của tôi đã giảm sút đáng kể từ khi tôi bắt đầu sử dụng nó nhiều hơn. Bây giờ tôi luôn buộc bản thân phải tự suy ngẫm và dịch một văn bản trước khi dùng một công cụ hỗ trợ nào đó để kiểm tra tính chính xác của nó. Điều tương tự cũng xảy ra đối với chế độ kiểm tra chính tả và tự động sửa văn bản. Trên thực tế, tôi nghĩ “chế độ tự sửa” là một trong những phát minh tồi tệ nhất đối với sự tiến bộ về nhận thức của con người. Bạn biết máy tính sẽ bắt lỗi bạn, vì vậy bạn cứ tự nhiên gõ chữ, thậm chí bạn không còn quan tâm về cách đánh vần nữa. Và tôi tự hỏi hậu quả của bao nhiêu năm qua chúng ta dựa dẫm quá nhiều vào chế độ tự sửa và kiểm tra chính tả sẽ kinh khủng như thế nào nếu nhìn trên con số tổng thể số người trong một quốc gia? (Tôi thực sự rất muốn ai đó thực hiện một nghiên cứu về điều này.)

Sẽ có những lúc chúng ta cần phải sử dụng sự hỗ trợ của các công cụ, thiết bị công nghệ để giúp chúng ta đảm bộ độ chính xác của một công việc. Nhưng cũng có những lúc “nói không” với các phím tắt, các chế độ hỗ trợ tiện ích lại tốt hơn cho não bộ của bạn, miễn là thời gian và năng lượng của bạn đủ nhiều để dùng não thay vì các công cụ khác . Các chuyên gia hay khuyên chúng ta nên thường xuyên đi bộ đến nơi làm việc hoặc đi thang bộ thay vì thang máy vài lần một tuần để có được một vóc dáng hoàn mỹ và khỏe khoắn. Vậy chúng ta có muốn bộ não của mình cũng hoàn mỹ và khỏe khoắn như vậy không? Thỉnh thoảng hãy tắt chế độ GPS trong thiết bị của bạn và cho các kỹ năng về không gian và giải quyết vấn đề của bạn một ân huệ để nó được phát huy năng lực của mình. Chúng ta nên tận dụng những mặt tiện dụng của một thiết bị hỗ trợ, nhưng trước hết hãy thử tự mình hồn nhiên khám phá và giải quyết một vấn đề trước. Bộ não của bạn sẽ rất biết ơn bạn.